Sơn Hà Bất Dạ Thiên
Chương 11
Đường Thận và Diêu Tam đến Lương phủ, đáng tiếc chủ nhân lại đi vắng mất.
Từ sáng, Lương đại nho đã đi dự hội thơ ở ngoại ô, đến trưa vẫn chưa về. Đường Thận bèn gửi lễ vật cho quản gia rồi cùng Diêu Tam về nhà. Vừa chân trước chân sau vào cửa, hai người đã gặp một vị khách không mời mà đến. Trong khi Diêu Tam hết sức ngạc nhiên, Đường Thận lại bình thản như thể đã lường trước được sự xuất hiện của người này.
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu sang chơi đấy ạ?”
Người đến thăm quả nhiên là Đường phu nhân.
Đường phu nhân không đi một mình mà dẫn theo nha hoàn thân cận và quản gia nhà họ Đường. Phu nhân liếc mắt ra hiệu, nha hoàn lập tức đem chiếc hộp Đường Thận tặng ban nãy tới.
Đường phu nhân tươi cười: “Người một nhà cả, đại bá mẫu hỏi thẳng nhé. Lúc nãy cháu nói hai thứ này do cháu tự làm, có thật vậy chăng? Nếu quả thật như vậy, giá thành của vật phẩm này có đắt không, làm xà phòng với xà phòng thơm có chênh lệch nhiều không? Cả giấy thơm để viết thư nữa, cháu xông hương đúng không?
Đường Thận mỉm cười: “Mời đại bá mẫu theo cháu, dụng cụ chế tạo ở hết trong sân thôi. Để cháu làm thử cho bá mẫu xem, bá mẫu sẽ biết ngay.”
Mọi người cùng vào trong sân, Đường Thận bắt tay chế tạo luôn một chậu xà phòng thường, một chậu xà phòng thơm, kèm theo một bình tinh dầu nhỏ cho Đường phu nhân xem.
Đường phu nhân sai quản gia thử sản phẩm, thấy công dụng hệt như hai món Đường Thận tặng hồi nãy.
Trong lòng Đường phu nhân đã có tính toán, cái nhìn đối với Đường Thận thay đổi hẳn. Bà suy tư một thoáng, đoạn nghiêm túc bảo: “Cháu này, sản phẩm này của cháu có thể kiếm ra nhiều tiền đấy.”
Tiểu thuyết nào cũng viết, nhân vật nào xuyên thời gian kiểu gì cũng chế tạo ra xà phòng. Ghê gớm hơn, nhân vật còn chế tạo ra thủy tinh, thậm chí điều chế ra cả kháng sinh penicilin nữa. Đường Thận thấy bàn tay vàng của mình không thần thánh đến mức ấy, đừng nói đến penicilin, ngay cả kẹo Mylikes cậu còn chẳng làm ra nổi. Dù sao lúc này cây cacao tươi tốt vẫn ở tận xứ Nam Phi, Columbus còn chưa khám phá ra châu lục mới.
Tuy nhiên các tiểu thuyết có tình tiết này đều không giải thích, những người vượt thời gian chế tạo ra xà phòng, thủy tinh là vì những thứ này không khó sản xuất, lại có tiềm năng kinh doanh lớn.
Đường phu nhân sai quản gia tính toán, ước lượng giá thành của mỗi chậu xà phòng và xà phòng thơm, cũng tính luôn giá thành chế tạo tinh dầu.
Quản gia tính toán xong trình lên, phu nhân cau mày: “Tinh dầu rất thơm, cũng có thể ướp vào xà phòng để tạo hương, nhưng giá thành cao quá. Để có được một bình nhỏ phải tốn năm, sáu cân cánh hoa. Dùng tinh dầu làm xà phòng thơm thì tạm được, nhưng bán lẻ thì bất khả thi.”
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu nghĩ tinh dầu chỉ dùng để ướp hương cho những đồ dùng khác thôi ư?”
“Chẳng lẽ không phải?”
Đường Thận mỉm cười: “Nó còn là bí bảo duy trì nhan sắc đấy ạ.”
Ở thời hiện đại, tinh dầu vẫn thường được phái nữ sử dụng để làm đẹp. Tinh dầu Đường Thận làm thủ công hiển nhiên không so sánh được với tinh dầu sản xuất theo dây chuyền ở các nhà máy sau này, nhưng chắc chắn không gây hại đến khuôn mặt, ít nhiều cũng có hiệu quả cải thiện nhan sắc. Song hiệu quả đến đâu thì cậu chưa thể ước lượng được.
Đường Thận suy nghĩ một lát, nói: “Đại bá mẫu đã từng nghe danh một loại trân châu tên là ‘Giao Nhân Lệ*’ chưa ạ”
(*) nước mắt người cá
Đường phu nhân kinh ngạc: “Giao Nhân Lệ ư, đó là cái gì vậy?”
Đường Thận giải thích: “Cháu bắt gặp cái tên này trong một cuốn sách cổ. Trong sách chép, Giao Nhân Lệ không phải loại ngọc đặc biệt, không quý hiếm hơn so với ngọc trai thường là bao, càng chẳng sánh nổi với Đông châu ngàn dặm mới có một viên. Thuở xưa, có một nhà buôn giàu có sở hữu rất nhiều Giao Nhân Lệ. Gã chẳng biết bán thế nào, thiếu điều phải đập sạch đi. Thế rồi gã nghĩ ra một kế, đổi tên những viên ngọc đó thành Giao Nhân Lệ, rồi phao tin rằng ai muốn thể hiện tình yêu sắt son của mình với một cô gái, nhất định phải trao cho nàng một viên Giao Nhân Lệ duy nhất trong đời.
Nghe đến đó, mắt Đường phu nhân sáng lên, quản gia cũng nhanh chóng hiểu được mánh khóe trong câu chuyện.
“Sau đó thì chuyện gì xảy ra với những viên Giao Nhân Lệ kia?”
“Đương nhiên là bán sạch bách!”
Nếu có một người hiện đại khác cũng ở đây, nghe Đường Thận nói vậy, người ta chắc chắn sẽ nhìn cậu bằng nửa con mắt.
Giao Nhân Lệ đã là cái gì? Đây còn có chuyện nàng tiên cá nhỏ và tên hoàng tử ăn cháo đá bát nữa này!
Rõ ràng là chiêu trò kích cầu kim cương mà!
Chính vậy thưa quý vị, đây chính là chiêu trò tạo nên cơn sốt kim cương gây chấn động toàn cầu xuất hiện vào đầu thế kỷ 20. Kim cương vốn không phải quý hiếm nhất trong các loại đá quý, chí ít là không đến mức như người ta thổi phồng nó lên. Nhưng đầu thế kỷ 20, một nhà buôn kim cương người Mỹ đã tâng bốc thứ đá quý này thành biểu tượng của tình yêu vĩnh hằng, từ đó nâng tầm kim cương lên thành loại đá quý xa xỉ tột bậc.
Đường Thận cười nói: “Đại bá mẫu, không phải tinh dầu không có chỗ bán, chẳng qua phải xem…mình bán thế nào…”
Đường phu nhân nói: “Cháu…” Bà chần chừ đôi chút, rồi nghiêm túc bảo: “Đường Thận, lí do đại bá mẫu tới đây hẳn cháu cũng đoán được. Giá thành xà phòng không đắt, nếu cháu cố gắng thì cũng gồng gánh được. Còn nếu cháu muốn một mình chế tạo tinh dầu thì khó như bắc thang lên trời vậy. Vả lại, các cháu mới tới đây, hẵng còn bỡ ngỡ với chuyện kinh thương ở phủ. Không giấu gì cháu, ở Toái Cẩm nhai, Đường phủ sở hữu ba cửa hàng, trong đó có một cửa hàng đá quý và hai cửa hàng phấn son.”
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu, cháu đem xà phòng và xà phòng thơm đến cho bá mẫu xem, vốn cũng có ý này.”
Đường phu nhân thở phào nhẹ nhõm: “Thế cháu tính toán ra sao?”
Đường Thận thẳng thắn: “Là người trong nhà nên cháu cũng xin nói thẳng, lãi chia đôi, vốn bác bỏ.”
Cậu nói mỗi câu này thôi mà khiến quản gia Đường phủ và nha hoàn ngứa ngáy cả người.
Ý của Đường Thận rất rõ, cậu sẽ không bỏ ra một đồng vốn nào, toàn bộ do Đường phu nhân gánh hết, nhưng sau đó tiền lãi phải chia cho cậu một nửa. Theo lẽ thường, dù cậu có tự sáng chế ra xà phòng và xà phòng thơm, cũng không thể nào ăn dày như vậy được.
Đường phu nhân cũng hơi do dự.
Hồi lâu, bà mới hỏi: “Chuyện Giao Nhân Lệ, cháu có còn nữa không?”
Đường Thận nghiêm túc nhìn bà.
Tuy có một đứa con bằng tuổi Đường Thận nhưng Đường phu nhân mới chỉ ba mươi có lẻ, vẻ kiêu sa, nét duyên ngầm thời con gái chẳng mấy nhạt phai. Ở thời hiện đại, bà chỉ hơn anh tiến sĩ Đường Thận vài tuổi. Việc gia tộc phong kiến cổ đại có thể dạy dỗ nên một tiểu thư đài các thông tuệ như thế khiến cái nhìn của Đường Thận đối với thời đại này càng sâu sắc hơn, tuyệt đối không dám coi khinh bất kì cổ nhân nào cả.
“Những mẩu chuyện về Giao Nhân Lệ đương nhiên vẫn còn, về sau cũng có thể kể thêm.”
“Tốt lắm!”
Đường phu nhân đã ra tay là không ngần ngại. Ngay sau khi đồng ý bỏ vốn, bà sai quản gia ở lại bàn bạc với Đường Thận về phương pháp chế tạo xà phòng thường, xà phòng thơm và việc đưa mặt hàng này vào tiệm son phấn của Đường gia. Ban đầu phu nhân còn có ý định điều mấy quản lí lớn ở cửa hàng của Đường gia giúp Đường Thận dựng xưởng làm xà phòng, chẳng ngờ Đường Thận cương quyết từ chối đề nghị này.
Khi khởi nghiệp, nhà đầu tư và doanh nghiệp bắt buộc phải độc lập với nhau, nếu nhập nhằng ngay từ đầu thì hậu họa khôn lường.
Việc đầu tiên Đường Thận định làm là tìm một kế toán để quản lí thu chi.
Diêu Tam nghĩ một lát, bảo: “Tiểu đông gia, mấy hôm trước Lâm tú tài ở hẻm Linh Lung mới nghỉ làm ở tiệm cầm đồ Tiễn Ký, đang cần tìm công việc kế toán. Tuy ông ta đã già, tuổi ngoài năm mươi, nhưng chắc chắn là đáng tin cậy.”
“Tuổi tác không thành vấn đề, anh đi dẫn ông ấy đến đây xem sao.”
Diêu Tam liền chạy qua hẻm Linh Lung tìm Lâm tú tài ngay.
Lâm tú tài tóc đã hoa râm, nghe nói ba năm trước mới đỗ tú tài. Việc đỗ đạt đáng lẽ là một việc vui, nhưng tiếc rằng ông ta già rồi, danh hiệu cử nhân quá xa vời, mà đến cống sinh1 ông cũng không thi nổi. Thân tú tài ở phủ Cô Tô làm sao danh giá được như ở thôn Triệu gia, thành thử Lâm tú tài sống giật gấu vá vai quanh năm suốt tháng. Trước giờ ông vẫn làm kế toán ở tiệm cầm đồ Tiễn Ký, không may do tuổi cao sức yếu, tiệm này tuyển được kế toán tốt hơn bèn đuổi ông ta đi.
[1] Cống sinh: Những học trò giỏi nhất ở phủ, châu, huyện, có thể được tiến cử đi học ở Quốc Tử Giám và trực tiếp tham gia kì thi Hương.
Sau khi xem xét kĩ lưỡng một hồi, Đường Thận hỏi: “Bác đã đọc những sách gì rồi ạ?”
“Tứ thư, Ngũ kinh đều đã đọc, ngoài ra tôi cũng học thuật số, từng đọc Tả truyện, Chu Dịch nữa.”
Đường Thận ra cho vài đề toán đơn giản, Lâm tú tài điềm tĩnh gảy bàn tính, chậm mà chắc, tính không sai câu nào.
“Hay quá, bác đúng là người cháu cần tìm. Bác Lâm, bác có muốn làm kế toán ở chỗ cháu không?”
“Có chứ, hay quá cháu ạ!”
, ‘nhật nguyệt’ giao nhau là hào. Hào dương, xuất xứ từ Dịch truyện, cũng gọi là hào lẻ, đây là quẻ thứ chín. Lại đọc câu thứ ba: Nhập thất ngưỡng chí cực. Ý ngoài là sau khi vào phủ thì cùng ngẩng mặt lên. Song, chí hay cực thì cũng đều quy về cửu.”
[2] Hào lẻ (hào dương), hào chẵn (hào âm) là đơn vị cơ bản để tính quẻ Bát quái trong Kinh Dịch
Kế toán Lâm cầm thiếp mời, tỉ mỉ nghiên cứu. Đường Thận lại như vừa thức tỉnh, ngây người ra.
Ông lại tiếp lời: “Hào dương là cửu, chí cực cũng là cửu. Dương là cửu, cửu là dương, song cửu tức là Trùng Dương. Cái lạ chính là ở đây, Lương đại nho tại sao phải viết một bài thơ giấu chữ như thế này? Ngài đã viết “bả tửu đông song cúc”, sao còn giấu hai chữ Trùng Dương trong thơ làm gì?”
Đường Thận ngây người, hồi lâu không nói nên lời. Đột nhiên, câu hỏi kế toán Lâm: “Lâm tiên sinh, có câu này tiểu tử xem hết Tứ thư Ngũ kinh mà không hề tìm thấy. Không biết bác có biết không ạ?”
Kế toán Lâm hỏi: “Câu đó như thế nào?”
Đường Thận đáp: “Ly bất tuất kì vĩ, ưu tông Chu chi duẫn, vi tương cập yên.”
“Ha ha, câu tiểu đông gia nói, là ‘Người góa phụ chẳng băn khoăn đến đường tơ mình dệt, nhưng lại lo lắng cho sự sụp đổ của nhà Chu, không biết điều gì sẽ xảy đến với mình’ đúng không? Câu này viết trong Tả truyện, năm Chiêu công thứ hai mươi tư. Tả truyện không thuộc Tứ thư, Ngũ kinh, tiểu đông gia chưa từng bắt gặp cũng là bình thường.”
Từ sáng, Lương đại nho đã đi dự hội thơ ở ngoại ô, đến trưa vẫn chưa về. Đường Thận bèn gửi lễ vật cho quản gia rồi cùng Diêu Tam về nhà. Vừa chân trước chân sau vào cửa, hai người đã gặp một vị khách không mời mà đến. Trong khi Diêu Tam hết sức ngạc nhiên, Đường Thận lại bình thản như thể đã lường trước được sự xuất hiện của người này.
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu sang chơi đấy ạ?”
Người đến thăm quả nhiên là Đường phu nhân.
Đường phu nhân không đi một mình mà dẫn theo nha hoàn thân cận và quản gia nhà họ Đường. Phu nhân liếc mắt ra hiệu, nha hoàn lập tức đem chiếc hộp Đường Thận tặng ban nãy tới.
Đường phu nhân tươi cười: “Người một nhà cả, đại bá mẫu hỏi thẳng nhé. Lúc nãy cháu nói hai thứ này do cháu tự làm, có thật vậy chăng? Nếu quả thật như vậy, giá thành của vật phẩm này có đắt không, làm xà phòng với xà phòng thơm có chênh lệch nhiều không? Cả giấy thơm để viết thư nữa, cháu xông hương đúng không?
Đường Thận mỉm cười: “Mời đại bá mẫu theo cháu, dụng cụ chế tạo ở hết trong sân thôi. Để cháu làm thử cho bá mẫu xem, bá mẫu sẽ biết ngay.”
Mọi người cùng vào trong sân, Đường Thận bắt tay chế tạo luôn một chậu xà phòng thường, một chậu xà phòng thơm, kèm theo một bình tinh dầu nhỏ cho Đường phu nhân xem.
Đường phu nhân sai quản gia thử sản phẩm, thấy công dụng hệt như hai món Đường Thận tặng hồi nãy.
Trong lòng Đường phu nhân đã có tính toán, cái nhìn đối với Đường Thận thay đổi hẳn. Bà suy tư một thoáng, đoạn nghiêm túc bảo: “Cháu này, sản phẩm này của cháu có thể kiếm ra nhiều tiền đấy.”
Tiểu thuyết nào cũng viết, nhân vật nào xuyên thời gian kiểu gì cũng chế tạo ra xà phòng. Ghê gớm hơn, nhân vật còn chế tạo ra thủy tinh, thậm chí điều chế ra cả kháng sinh penicilin nữa. Đường Thận thấy bàn tay vàng của mình không thần thánh đến mức ấy, đừng nói đến penicilin, ngay cả kẹo Mylikes cậu còn chẳng làm ra nổi. Dù sao lúc này cây cacao tươi tốt vẫn ở tận xứ Nam Phi, Columbus còn chưa khám phá ra châu lục mới.
Tuy nhiên các tiểu thuyết có tình tiết này đều không giải thích, những người vượt thời gian chế tạo ra xà phòng, thủy tinh là vì những thứ này không khó sản xuất, lại có tiềm năng kinh doanh lớn.
Đường phu nhân sai quản gia tính toán, ước lượng giá thành của mỗi chậu xà phòng và xà phòng thơm, cũng tính luôn giá thành chế tạo tinh dầu.
Quản gia tính toán xong trình lên, phu nhân cau mày: “Tinh dầu rất thơm, cũng có thể ướp vào xà phòng để tạo hương, nhưng giá thành cao quá. Để có được một bình nhỏ phải tốn năm, sáu cân cánh hoa. Dùng tinh dầu làm xà phòng thơm thì tạm được, nhưng bán lẻ thì bất khả thi.”
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu nghĩ tinh dầu chỉ dùng để ướp hương cho những đồ dùng khác thôi ư?”
“Chẳng lẽ không phải?”
Đường Thận mỉm cười: “Nó còn là bí bảo duy trì nhan sắc đấy ạ.”
Ở thời hiện đại, tinh dầu vẫn thường được phái nữ sử dụng để làm đẹp. Tinh dầu Đường Thận làm thủ công hiển nhiên không so sánh được với tinh dầu sản xuất theo dây chuyền ở các nhà máy sau này, nhưng chắc chắn không gây hại đến khuôn mặt, ít nhiều cũng có hiệu quả cải thiện nhan sắc. Song hiệu quả đến đâu thì cậu chưa thể ước lượng được.
Đường Thận suy nghĩ một lát, nói: “Đại bá mẫu đã từng nghe danh một loại trân châu tên là ‘Giao Nhân Lệ*’ chưa ạ”
(*) nước mắt người cá
Đường phu nhân kinh ngạc: “Giao Nhân Lệ ư, đó là cái gì vậy?”
Đường Thận giải thích: “Cháu bắt gặp cái tên này trong một cuốn sách cổ. Trong sách chép, Giao Nhân Lệ không phải loại ngọc đặc biệt, không quý hiếm hơn so với ngọc trai thường là bao, càng chẳng sánh nổi với Đông châu ngàn dặm mới có một viên. Thuở xưa, có một nhà buôn giàu có sở hữu rất nhiều Giao Nhân Lệ. Gã chẳng biết bán thế nào, thiếu điều phải đập sạch đi. Thế rồi gã nghĩ ra một kế, đổi tên những viên ngọc đó thành Giao Nhân Lệ, rồi phao tin rằng ai muốn thể hiện tình yêu sắt son của mình với một cô gái, nhất định phải trao cho nàng một viên Giao Nhân Lệ duy nhất trong đời.
Nghe đến đó, mắt Đường phu nhân sáng lên, quản gia cũng nhanh chóng hiểu được mánh khóe trong câu chuyện.
“Sau đó thì chuyện gì xảy ra với những viên Giao Nhân Lệ kia?”
“Đương nhiên là bán sạch bách!”
Nếu có một người hiện đại khác cũng ở đây, nghe Đường Thận nói vậy, người ta chắc chắn sẽ nhìn cậu bằng nửa con mắt.
Giao Nhân Lệ đã là cái gì? Đây còn có chuyện nàng tiên cá nhỏ và tên hoàng tử ăn cháo đá bát nữa này!
Rõ ràng là chiêu trò kích cầu kim cương mà!
Chính vậy thưa quý vị, đây chính là chiêu trò tạo nên cơn sốt kim cương gây chấn động toàn cầu xuất hiện vào đầu thế kỷ 20. Kim cương vốn không phải quý hiếm nhất trong các loại đá quý, chí ít là không đến mức như người ta thổi phồng nó lên. Nhưng đầu thế kỷ 20, một nhà buôn kim cương người Mỹ đã tâng bốc thứ đá quý này thành biểu tượng của tình yêu vĩnh hằng, từ đó nâng tầm kim cương lên thành loại đá quý xa xỉ tột bậc.
Đường Thận cười nói: “Đại bá mẫu, không phải tinh dầu không có chỗ bán, chẳng qua phải xem…mình bán thế nào…”
Đường phu nhân nói: “Cháu…” Bà chần chừ đôi chút, rồi nghiêm túc bảo: “Đường Thận, lí do đại bá mẫu tới đây hẳn cháu cũng đoán được. Giá thành xà phòng không đắt, nếu cháu cố gắng thì cũng gồng gánh được. Còn nếu cháu muốn một mình chế tạo tinh dầu thì khó như bắc thang lên trời vậy. Vả lại, các cháu mới tới đây, hẵng còn bỡ ngỡ với chuyện kinh thương ở phủ. Không giấu gì cháu, ở Toái Cẩm nhai, Đường phủ sở hữu ba cửa hàng, trong đó có một cửa hàng đá quý và hai cửa hàng phấn son.”
Đường Thận nói: “Đại bá mẫu, cháu đem xà phòng và xà phòng thơm đến cho bá mẫu xem, vốn cũng có ý này.”
Đường phu nhân thở phào nhẹ nhõm: “Thế cháu tính toán ra sao?”
Đường Thận thẳng thắn: “Là người trong nhà nên cháu cũng xin nói thẳng, lãi chia đôi, vốn bác bỏ.”
Cậu nói mỗi câu này thôi mà khiến quản gia Đường phủ và nha hoàn ngứa ngáy cả người.
Ý của Đường Thận rất rõ, cậu sẽ không bỏ ra một đồng vốn nào, toàn bộ do Đường phu nhân gánh hết, nhưng sau đó tiền lãi phải chia cho cậu một nửa. Theo lẽ thường, dù cậu có tự sáng chế ra xà phòng và xà phòng thơm, cũng không thể nào ăn dày như vậy được.
Đường phu nhân cũng hơi do dự.
Hồi lâu, bà mới hỏi: “Chuyện Giao Nhân Lệ, cháu có còn nữa không?”
Đường Thận nghiêm túc nhìn bà.
Tuy có một đứa con bằng tuổi Đường Thận nhưng Đường phu nhân mới chỉ ba mươi có lẻ, vẻ kiêu sa, nét duyên ngầm thời con gái chẳng mấy nhạt phai. Ở thời hiện đại, bà chỉ hơn anh tiến sĩ Đường Thận vài tuổi. Việc gia tộc phong kiến cổ đại có thể dạy dỗ nên một tiểu thư đài các thông tuệ như thế khiến cái nhìn của Đường Thận đối với thời đại này càng sâu sắc hơn, tuyệt đối không dám coi khinh bất kì cổ nhân nào cả.
“Những mẩu chuyện về Giao Nhân Lệ đương nhiên vẫn còn, về sau cũng có thể kể thêm.”
“Tốt lắm!”
Đường phu nhân đã ra tay là không ngần ngại. Ngay sau khi đồng ý bỏ vốn, bà sai quản gia ở lại bàn bạc với Đường Thận về phương pháp chế tạo xà phòng thường, xà phòng thơm và việc đưa mặt hàng này vào tiệm son phấn của Đường gia. Ban đầu phu nhân còn có ý định điều mấy quản lí lớn ở cửa hàng của Đường gia giúp Đường Thận dựng xưởng làm xà phòng, chẳng ngờ Đường Thận cương quyết từ chối đề nghị này.
Khi khởi nghiệp, nhà đầu tư và doanh nghiệp bắt buộc phải độc lập với nhau, nếu nhập nhằng ngay từ đầu thì hậu họa khôn lường.
Việc đầu tiên Đường Thận định làm là tìm một kế toán để quản lí thu chi.
Diêu Tam nghĩ một lát, bảo: “Tiểu đông gia, mấy hôm trước Lâm tú tài ở hẻm Linh Lung mới nghỉ làm ở tiệm cầm đồ Tiễn Ký, đang cần tìm công việc kế toán. Tuy ông ta đã già, tuổi ngoài năm mươi, nhưng chắc chắn là đáng tin cậy.”
“Tuổi tác không thành vấn đề, anh đi dẫn ông ấy đến đây xem sao.”
Diêu Tam liền chạy qua hẻm Linh Lung tìm Lâm tú tài ngay.
Lâm tú tài tóc đã hoa râm, nghe nói ba năm trước mới đỗ tú tài. Việc đỗ đạt đáng lẽ là một việc vui, nhưng tiếc rằng ông ta già rồi, danh hiệu cử nhân quá xa vời, mà đến cống sinh1 ông cũng không thi nổi. Thân tú tài ở phủ Cô Tô làm sao danh giá được như ở thôn Triệu gia, thành thử Lâm tú tài sống giật gấu vá vai quanh năm suốt tháng. Trước giờ ông vẫn làm kế toán ở tiệm cầm đồ Tiễn Ký, không may do tuổi cao sức yếu, tiệm này tuyển được kế toán tốt hơn bèn đuổi ông ta đi.
[1] Cống sinh: Những học trò giỏi nhất ở phủ, châu, huyện, có thể được tiến cử đi học ở Quốc Tử Giám và trực tiếp tham gia kì thi Hương.
Sau khi xem xét kĩ lưỡng một hồi, Đường Thận hỏi: “Bác đã đọc những sách gì rồi ạ?”
“Tứ thư, Ngũ kinh đều đã đọc, ngoài ra tôi cũng học thuật số, từng đọc Tả truyện, Chu Dịch nữa.”
Đường Thận ra cho vài đề toán đơn giản, Lâm tú tài điềm tĩnh gảy bàn tính, chậm mà chắc, tính không sai câu nào.
“Hay quá, bác đúng là người cháu cần tìm. Bác Lâm, bác có muốn làm kế toán ở chỗ cháu không?”
“Có chứ, hay quá cháu ạ!”
, ‘nhật nguyệt’ giao nhau là hào. Hào dương, xuất xứ từ Dịch truyện, cũng gọi là hào lẻ, đây là quẻ thứ chín. Lại đọc câu thứ ba: Nhập thất ngưỡng chí cực. Ý ngoài là sau khi vào phủ thì cùng ngẩng mặt lên. Song, chí hay cực thì cũng đều quy về cửu.”
[2] Hào lẻ (hào dương), hào chẵn (hào âm) là đơn vị cơ bản để tính quẻ Bát quái trong Kinh Dịch
Kế toán Lâm cầm thiếp mời, tỉ mỉ nghiên cứu. Đường Thận lại như vừa thức tỉnh, ngây người ra.
Ông lại tiếp lời: “Hào dương là cửu, chí cực cũng là cửu. Dương là cửu, cửu là dương, song cửu tức là Trùng Dương. Cái lạ chính là ở đây, Lương đại nho tại sao phải viết một bài thơ giấu chữ như thế này? Ngài đã viết “bả tửu đông song cúc”, sao còn giấu hai chữ Trùng Dương trong thơ làm gì?”
Đường Thận ngây người, hồi lâu không nói nên lời. Đột nhiên, câu hỏi kế toán Lâm: “Lâm tiên sinh, có câu này tiểu tử xem hết Tứ thư Ngũ kinh mà không hề tìm thấy. Không biết bác có biết không ạ?”
Kế toán Lâm hỏi: “Câu đó như thế nào?”
Đường Thận đáp: “Ly bất tuất kì vĩ, ưu tông Chu chi duẫn, vi tương cập yên.”
“Ha ha, câu tiểu đông gia nói, là ‘Người góa phụ chẳng băn khoăn đến đường tơ mình dệt, nhưng lại lo lắng cho sự sụp đổ của nhà Chu, không biết điều gì sẽ xảy đến với mình’ đúng không? Câu này viết trong Tả truyện, năm Chiêu công thứ hai mươi tư. Tả truyện không thuộc Tứ thư, Ngũ kinh, tiểu đông gia chưa từng bắt gặp cũng là bình thường.”