Tản nhiệt nước là gì?
Tản nhiệt nước là tản nhiệt dùng dung dịch tản nhiệt để tản nhiệt cho máy tính, tản nhiệt nước thì phức tạp hơn tản nhiệt khí vì có nhiều bộ phận hơn, dung dịch sẽ chạy một vòng tuần hoàn nhờ ống dẫn để làm mát các thiết bị.
Các bộ phận của tản nhiệt nước
Dung dịch làm mát của tản nhiệt nước hay còn gọi là dung dịch tản nhiệt sẽ chạy trong một vòng tuần hoàn nhờ các ống dẫn theo thứ tự qua các bộ phận sau:
Reservoir (Bình chứa)
Có loại làm riêng có loại đặt sẳn trên Pump để tiết kiệm không gian trong thùng máy. Có một số loại đặc biệt được thiết kế nằm trong khe để ổ đĩa quang chẳng hạn, hoặc nằm rời tùy theo vị trí mà bạn muốn lắp.
Bạn nên xem xét kích thước của Reservoir và vị trí lắp đặt trong thùng máy, như lắp vào thành máy hoặc vào khay đựng ổ đĩa.
Pump (Máy bơm)
Dùng để bơm nước, Pump cũng có nhiều loại, có loại thì sử dụng riêng cho một loại Reservoir hoặc có sẵn bên trong Reservoir, có loại thì sử dụng độc lập với nhiều loại Reservoir. Một điều cần lưu ý là nếu dung dịch làm mát chảy qua nhiều bộ phận và bị cản trở nhiều (chảy qua các khúc cua) thì bạn phải cần máy bơm có áp suất cao.
Water block
Tản nhiệt nước cũng như tản nhiệt khí cũng sử dụng heatsink để hấp thụ nhiệt, nhưng heatsink của tản nhiệt nước sẽ rỗng và có 2 lỗ để nước chảy vào và ra nên gọi là water block, water block vẫn sẽ tiếp xúc với bề mặt phần cứng tỏa nhiệt thông qua keo tản nhiệt.
Có nhiều loại water block cho các phần cứng khác nhau từ CPU – GPU cho tới RAM. Ở đây nếu bạn mua Water block cho CPU thì phải kiểm tra sản phẩm có hỗ trợ socket bạn đang sử dụng hay không, đối với GPU và RAM cũng như vậy. Nhưng thường là chỉ áp dụng cho CPU và GPU là chính còn RAM thì không thông dụng lắm.
Radiator
Khá quan trọng khi chọn mua, bạn nên kiểm tra không gian trong thùng máy của mình rồi lựa chọn kích thước cho phù hợp, đặc biệt là xem xét thùng máy có chỗ để lắp hay không – nhất là các thùng máy cũ.
Những thùng máy hiện nay thì thường sẽ hỗ trợ, ngoài ra còn có các thùng máy có chú thích “hỗ trợ tản nhiệt nước” thì càng tốt.
Radiator sẽ có các thông số như sau: độ dài, độ dày và vây (fin).
Độ dài của Radiator sẽ cho bạn biết số quạt và kích thước quạt bạn có thể gắn.
Độ dày thì sẽ ảnh hướng tới công suất tản nhiệt.
Vây là miếng kim loại được xếp thành hình zigzag trên Radiator, có thông số mà bạn cần biết là FPI (Fin per inch) có nghĩa là số vây trên 1 inch, FPI càng cao thì vây sẽ càng nhiều.
Độ dày và FPI sẽ ảnh hưởng luồng khí mà quạt thổi qua, nếu bạn có thể gắn được nhiều Radiator trong thùng máy thì nên lựa loại có độ dày và FPI vừa phải, nếu chỉ gắn được một thì nên sử dụng Radiator dày và FPI lớn.
FAN
Bộ phận quan trọng tác động tới quy trình tản nhiệt, quạt sẽ thổi không khí nóng từ Radiator ra ngoài. Công suất của quạt cũng ảnh hưởng rất nhiều và đi song song với Radiator, Radiator có độ dày và FPI lớn bao nhiêu thì quạt phải có công suất lớn bấy nhiêu, nếu quạt quá yếu thì không thể đẩy không khí xuyên qua Radiator được.
Tube (tubing)
Có nhiều loại như ống nhựa dẻo, ống nhựa cứng và thủy tinh hay thậm chí là kim loại. Ống nhựa dẻo thì bạn nên lựa loại cao cấp nhất mà mua, hoặc chọn những nhà sản xuất nổi tiếng chẳng hạn như Thermaltake.
Ống nhựa cứng thì chia thành nhựa PETG và nhựa Acrylic, nhựa PETG thì dễ gia công hơn – bền hơn – nhưng đục dần qua thời gian, nhựa Acrylic thì rất trong và đẹp nhưng lại khó gia công và giòn.
Thủy tinh thì đẹp hơn nhưng cực kỳ khó gia công và cũng khá nguy hiểm, kim loại thì dễ gia công hơn thủy tinh nhưng chủ yếu để làm những bộ custom đặc biệt chứ không sử dụng nhiều. Vì ở đây làm một bộ tiết kiệm nhất nên sử dụng ống nhựa dẻo là hợp lý nhất.
Dung dịch làm mát (coolant)
Dung dịch sẽ được chứa trong bể chứa (reservoir), từ bể chứa dung dịch sẽ chạy qua máy bơm (pump) và được bơm thẳng lên water block. Ở đây nước sẽ hấp thụ nhiệt từ heatsink và tiếp tục chảy lên bộ tản nhiệt (radiator) có gắn quạt.
Nước sẽ chạy qua các đường dẫn nhỏ trong Radiator và các lá tản nhiệt này sẽ hút lại nhiệt, sau đó xả ra bên ngoài nhờ quạt. Dung dịch làm mát sẽ từ Radiator quay trở lại bể chứa và tiếp tục lặp lại chu trình.
Tản nhiệt nước chủ yếu dành cho những người sử dụng máy tính cường độ cao hay chơi game và làm những chương trình nặng, lúc đó phần cứng sẽ tỏa nhiệt lượng rất nhiều, khi đó thì một bộ tản nhiệt khí có thể sẽ không còn đáp ứng được nữa.
Dung dịch làm mát là thứ tối quan trọng trong cả hệ thống. Theo các chuyên gia và dân chuyên nghiệp trong nghành này khuyên dùng đó là nước cất.
Nước cất là nước cực kỳ tinh khiết, không có bất cứ tạp chất nào trong đó, để khi chảy trong hệ thống, nước sẽ không có hiện tượng đóng rêu hay cặn gây nghẽn và dơ.
Người ta thường thêm màu cho đẹp nhưng không khuyến khích, nếu bạn muốn màu mè mà giữ được cho hệ thống sạch thì lựa ống dẫn có màu là xong (vừa tiết kiệm vừa đẹp).
Tuy nhiên để tìm được loại nước cất chất lượng thì cũng hơi khó vì có nhiều loại nước cất “hàng lô”, nên nếu không tìm được những chỗ như bán dụng cụ thí nghiệm hóa học hoặc y tế để mua nước cất thì bạn cứ mua Coolant của các nhà sản xuất luôn cho chắc ăn.
Ngoài ra để tìm được các loại hóa chất kháng khuẩn cũng rất khó nên mua luôn Coolant cũng tốt, giá cũng đa dạng mà lại dễ tìm.
Fitting
Phần để bạn cắm ống dẫn vào từng bộ phận trong hệ thống, mỗi món trong hệ thống sẽ cần 2 Fitting cho đầu ra và vào. Fitting cũng có 2 loại là Barbs Fitting là món rẻ và tiết kiệm nhất, đây đơn giản là một đầu nối ống để bạn cắm ống vào.
Compression Fitting là loại cao cấp hơn, nó có thêm một cái đai để giữ chặt ống (loại này thì mắc tiền hơn). Khi mua Tube và Fitting thì bạn phải chú ý kích thước, đường kích bên trong thành ống phải bằng với đường kính của viền ngoài Fitting.
Biocide / Kill coil
Biocide là chất kháng khuẩn, nó sẽ giúp tiêu diệt vi sinh vật hay các loại tảo sinh ra trong dung dịch làm mát, chỉ cần nhỏ 2 giọt vào (Reservoir) là đủ.
Kill Coil cũng tương tự như vậy, nhưng chỉ đơn giản là một miếng bạc được cuộn thành giống lò xo, bạc cũng có tác dụng khử vi khuẩn, bạn cũng sẽ bỏ Kill Coil vào Reservoir.
Thường thì chỉ cần sử dụng 1 trong 2 để giữ cho nước cất được sạch nhưng nếu bỏ cả 2 vào thì cũng không sao. Lưu ý là 2 thứ này chỉ sử dụng cho nước cất mà thôi, còn các dung dịch làm mát từ các nhà sản xuất thì không được thêm vào.
Ưu điểm của tản nhiệt nước
Hiệu quả làm mát cao, không ồn, làm đẹp cho máy tính, ít bụi hơn.
Nhược điểm của tản nhiệt nước
Giá thành cao hơn tản nhiệt khí rất nhiều, khó vệ sinh / bảo trì, có thể gây thiệt hại nặng nề cho phần cứng khi gặp sự cố.
Phân loại tản nhiệt nước
Tản nhiệt nước là một hệ thống tản nhiệt cực kỳ đơn giản nhưng lại khá hiệu quả để giải nhiệt cho máy tính. Lúc này bạn sẽ thấy phần cứng được gắn tản nhiệt mát hơn hẳn, nhiệt độ thấp hơn nhiều so với lúc trước, bạn sẽ có thể bắt đầu ép xung hay chơi những game hầm hố trong thời gian dài.
Tản Nhiệt Nước Custom
Tản nhiệt nước Custom chính là các bộ tản nhiệt có ống ngoằn ngoèo mà bạn thường thấy, người sử dụng sẽ mua các bộ phận riêng và ráp lại theo ý muốn.
Muốn làm được một bộ custom hoàn chỉnh và hoạt động trơn tru thì bạn phải bỏ ra kha khá thời gian để nghiên cứu từng món, xem xét các món mình mua có vừa với phần cứng hay thùng máy hay không.v.v..
Qua thời gian sử dụng, bạn cũng phải bảo trì toàn bộ hệ thống như thay nước vệ sinh ống dẫn hay tản nhiệt.
Bạn muốn làm một bộ như thế này thì giá cũng khá đắt tiền, vì phải mua từng món, đương nhiên tiền nào của nấy, những món bạn mua riêng thì chất lượng phải tốt rồi.
Custom water cooling kit (custom kit) cũng là dạng custom nhưng được sản xuất thành một gói hoàn chỉnh, giống như bạn mua một bộ vòi sen vậy, trong đó có tất cả những thứ cần thiết, chỉ cần bạn lắp ráp mà thôi.
Các bộ phận của tản nhiệt nước custom sẽ rõ ràng từ Pump – Reservoir – Water block cho tới Radiator và cả ống dẫn, thứ duy nhất thường không bán kèm là dung dịch làm mát nên bạn phải mua riêng.
Tuy được sản xuất thành mộ bộ hoàn chỉnh, nhưng bạn cũng phải xem xét các thông số kỹ thuật giữa phần cứng + thùng máy của mình với những món sắp mua, để kiểm tra độ tương thích.
Bảo trì và làm vệ sinh cũng như custom loop, loại này đóng thành một gói nên giá cũng khá mềm, chênh lệch một bộ Pre-filled không nhiều lắm.
Tản Nhiệt Nước Pre-filled
Tản nhiệt nước Pre-filled là loại được làm sẵn, hoàn toàn khép kín, nói cho dễ hiểu là “Đồ may sẵn” – mua về là mặc thôi.
Loại này thì dễ hơn nhiều, thích hợp cho những ai muốn sử dụng tản nhiệt nước mà không cần bỏ thời gian ra nghiên cứu.
Chỉ cần mua về một bộ, ráp vào phần cứng cần làm mát theo hướng dẫn vậy là xong.
Bạn cũng cần xem thông số kỹ thuật của tản nhiệt nước có hỗ trợ cho phần cứng của mình hay không, ví dụ như water block cho CPU có hỗ trợ cho socket của bạn không.
Cũng tùy loại mà bảo trì và làm vệ sinh cũng khác nhau, có loại thì bạn phải thay nước khi sử dụng qua khoảng vài tháng, có loại thì sử dụng đến vài năm là hết tuổi thọ.
Một bộ Pre-filled có giá cũng khá dễ chịu, không quá chát mà lại dễ lắp ráp và sử dụng.
Trên là 2 loại tản nhiệt nước chúc các bạn một ngày vui vẻ. Nếu bài viết hay hãy like và share nhé